Transmediale. Wydarzenia artystyczne
Wystawy i przedstawienia na żywo płączone były ze spotkaniami z artystami. W przypadku sztuki cyfrowej daje to zupełnie nową perspektywę odbioru, gdyż pozwala dotrzeć do często hermetycznych założeń prezentowanych projektów.
Jednym z ciekawszych projektów prezentowanych na wystawie tegorocznego Transmediale był projekt Erici Scourti pt.Body scan. Przedsięwziecie wykorzystywało fotografie, które fragmentom swojego ciała wykonywała artystka i algorytm, który rozpoznawał treść zdjęcia i na tej podstawie wyszukiwał podobnych realizacji w sieci. W ten sposób bilogiczność ciała artystki stawała się przedłużona w rzeczywistość sieci.
Body Scan (early sketch) from Erica Scourti on Vimeo.
Wśród prezentowanych projektów nie zabrakło również modyfikcji gier. Grupa Estwood – Real Time Strategy Group stworzyła intersującą przeróbkę znanej serii Civilization Sida Mayersa pt.: Civilization VI Age of Warcraft. Reguły gry pozostały podobne. Zasadniza zmiana polega jednak na tym, że gracz zamiast grać przedstawicielami historycznych cywilizacji wicela się w agencje rządowe takie jak: NSA, Nationales Cyber Abwehrzentrum, Iranian Cyber Army, Gamma International. Zamiast produkowania jednostek bojowych gracz wynajduje drony, wirusy (trajan, malwer), programy szpiegujące, monitoring, stawia serwerownie i chmury, a jego celem staje się podbicie całej cyberprzestrzeni.
Spośród prezentowanych projektów największe wrażenia zrobiłna mnie projekt Heather Dewey-Hagborg pt.: Invisable. Artystka omówiła również swoje przedsięwzięcie na jednym z ciekawszych paneli dyskusyjnych pt. „Becoming fog: Obfuscation in a Datafying World”. Dewey-Hagborg skoncentrowała się na zagadnianiu danch bilogicznych oraz informacji, które dane tego typu zawierają. Rozpoczęła swoje przedsięwzięcie od gromadzenia próbek. Przechadzając się po Nowym Yorku zbierała wszystkie odpadki, z danymi bilogcznymi ludzi tj.: niedopałki papierosów, przyklejone do siedzeń gumy do żucia, włosy itp. Nastepnie z pomocą naukowcą wyekstrahwała z każdej próbki DNA użytkowika. Kolejnym etapem było stworzenie programu komputerowego, który bazując na pozyskanym z odpadków DNA odtwarzał wygląd osoby, która je wyrzuciła. Artystka dysponując odtworzonymi w ten sposb twarzami wydrukowała je za pomocą drukarki 3D i wystawiła w galerii.
Projekt Dewey-Hagborg nie zakończył się jednak jedynie na przedsięwzieciu artystycznym. Artystka swoimi działaniami stawia szereg trudnych pytań, które dotyczą praw do posiadania i wykorzystywania naszych danych biologicznych. Na panelu zwróciła uwage na fakt, że wiele organizacji i instutucji już dzisiaj gromadzi próbki DNA bez pytania o zgodę. Przykładem mogą być amerykańskie szpitale, które pobierają próbki od noworodków tuż po urodzeniu. Wraz z różnego rodzaju pomysłami dotyczącymi np. dowodów tożsamości z próbkami DNA, kwestia próbek DNA, które przypadkowo rozsiewamy w przestrzeni publicznej nabiera nowego znaczenia. Połączenie danych biologicznych, już teraz pozwala określić wiele aspektów biologicznych człowieka, a w połączeniu z cyfrowymi bazami danych pozwoli również identyfikować kwestie społeczne i kulturowe (pochodzenie, adres zamieszkania, miejsce pracy itp.).
Dlatego też artystka rozwinęła projekt Invisable w ruch społeczny podejmujący problem prawa do biologicznej anonimowości. Biononymous, jak określiła swoją inicjatywę artystka, to przedsięwzięcie, które ma za zadanie budowanie świadomości na temat roli i znaczenia próbek bilogicznych w wespółczesnym zdatafikowanym świecie. Na specjalnie stworzonej w tym celu stronie biononymous.me Heather Dewey-Hagborg podaje szereg instrukcji, które pozwalają stworzyć na zasadzie DIY m.in. spray, którym możemy spryskiwać odpadki, aby usunąć z nich nasze DNA.
Strategię oporu przed nieuprawnionym gromadzeniem danych zaproponował również Mushon Zer-Aviv. Tym razem kwestia nie dotyczyła danych biologicznych ale Internetowych. Artysta zwrócił uwagę w swoim wystąpieniu na opcję „Don’t trace me”, która kilka lat temu była standardową opcją w większości przeglądarek. Użytkownik sam mógł zadecydować, czy chce, aby przeglądarka gromadziła dane o jego preferencjach czy też nie. Obecnie wszystkie znane przegladarki nie udostepniają tej opcji gromadząc dane od użytkowników. Mushon Zer-Aviv w odpowiedzi na ten problem stworzył wtyczkę do Firefoxa Adnauseam. Większość przeglądarek zapisuje działania użytkownika, określając jego profil na bazie preferencji i wyborów, takich jak kliknięcia na okreslone reklamy. Wtyczka Adnauseam działa w ten sposób, że kilka jednocześnie wszystkie reklamy na danej stronie. Prowadzi to do tego, że program gromadzacy dane nie potrafi określić indywidualnych wyborów użytkownika.
AdNauseam – Clicking Ads So You Don’t Have To from mushon on Vimeo.
Oprócz wystaw i projektów dużo miejsca na tegorocznym festiwalu Transmediale poświęcono na wydarzenia „live”. Kategoria ta miała dość szeroki charakter. Większość z prezentowanych projektów poświęcona była głównie muzyce noise oraz innym eksperymentom muzycznym takim jak tworzenie muzyki na żywo w kodzie itp.
Przedsięwzięciem, które najbardziej mnie zaicekawiło był projekt zatytułowany The Pirate Cinema autorstwa duetu artystów/programistów Nicholasa Maigreta, Brendan Howella. Koncepcja przedstawienia wpisała się w ideę softcinema zaproponowaną na początku lat dwutysięcznych przez Lva Manovicha. W wydaniu Manovicha zasadniczą rolę odgrywał komputerowy algorytm i baza materiałów video. Oprogramowanie losowało lub wybierało z bazy określone fragmenty filmów tworząc każdorazowo inny kolaż. W przypadku The Pirate Cinema idea opierała się na zobrazowaniu ruchu w sieci BitTorrent. W górnej części kinowego ekranu dynamicznie wyświetlały się kraje, z których pobierane były pliki i kraje do których wędrowały. Pierwsze wyświetlały się na zielono drugie na czerwono, natomiast na ekranie głównym wizualizowane i/lub sonifikowane były próbki pobieranych materiałów. Całość uporzadkowana była w 6 rozdziałów tematycznych: 1.Przepisy kulinarne; 2. Nauka języków (audiobooki); 3.Mp3 zespołu Metallica pobrane z napstera; 4. Pornografia (sonifikacj);5. Film; 6. Sto najczęściej pobieranych plików video z The Pirate Bay. Próbki z tego projektu można obejrzeć na stronie artystów http://thepiratecinema.com
Transmediale jest przedsięwzięciem, które krtycznie analizuje współczesną kulturę cyfrową drobiazgowo badając występujące w niej trendy zarówno na płaszczyźnie intelektualnej jak i artystycznej. Dla mnie jako akademika Transmediale było bardzo interesujące właśnie ze względu na doskonałe osadzenie teoretyczne analizowanych zjawisk. Bogata oferta dyskusji, wykładów i paneli pozwalała na pogłębioną refleksję nad zjawiskiem datafikacji, technologii śledzenia i zapisu.
